شئ BIM چیست؟
مدل‌های BIM با استفاده از مجموعه‌ای از اشیاء پارامتریک از قبل ایجاد شده ایجاد می‌شوند، که اجزاء یا کامپوننت‌های مختلف تشکیل دهنده ساختمان، مانند دیوار، در، پنجره و سقف را مدل می‌نمایند. یک شئ BIM مدلی سه بعدی از اجزاء مورد استفاده در ساختمان یا پروژه عمرانی است که با توجه به مشخصه‌ها و ماهیت خاص هر یک از اجزاء ممکن است قابلیت تغییر و تنظیم مقدار در برخی از پارامترهای تعریف کننده آن وجود داشته باشد. به عنوان نمونه ممکن است برای یک شئ مورد استفاده در مدل کردن دیوار ساختمان قابلیت تنظیم پارامترهای ابعاد طول، عرض و ارتفاء دیوار و لایه‌های مختلف آن و همچنین تنظیم جنس برخی از لایه‌های دیوار وجود داشته باشد. زمانی که از یک شئ BIM در مدلسازی استفاده می‌شود، در حقیقت یک مصداق (Instance) مشخص از آن شئ BIM در مدل ایجاد شده است. این شئ مشخص، دارای پارامترهای قابل تنظیم مختص به خود خواهد بود. از طرف دیگر، با توجه به اینکه هر شئ BIM یک جزء یا کامپوننت مشخص از اجزاء ساختمان را مدل میکند، دارای ماهیت و مشخصه‌هایی است که در تمامی مصادیق آن یکسان است. به عنوان نمونه یک شئ پنجره یوپی‌وی‌سی دارای بخشی در نقش فریم از جنس یوپی‌وی‌سی و بخشی در نقش شیشه و از جنس شیشه است. پارامترهای مربوط به جنس فریم و جنس شیشه در تمامی مصادیق این شئ BIM مشترک است. در حقیقت هر شئ BIM یک خانواده یا فامیلی (Family) BIM را تشکیل می‌دهد که یک نوع مشخص از اجزاء ساختمانی را مدل می‌نماید. این اجزاء دارای مشترکاتی در بین بخش‌های مختلف تشکیل دهنده هر شئ و مشخصاتی قابل تنظیم در قالب پارامترهای مصادیق مختلف شئ هستند.
چگونه اشیاء BIM را ایجاد می‌کنیم؟
اشیاء BIM می‌بایست به شیوه‌ای ایجاد شوند که به مدل‌سازان BIM اجازه دهد از محتوای آن با اطمینان استفاده کنند و شیء در محیط BIM مشخصه‌هایی مطابق با انتظار از آن جزء یا کامپوننت را داشته باشد. در مواردی ممکن است که شئ ایجاد شده مشخصه‌های عمومی یا generic اجزاء مورد نظر را داشته باشد و به نام تجاری، برند یا مدل خاصی از جزء یا کامپوننت مورد استفاده اشاره نداشته باشد. در این صورت بسیار مهم است که ایجاد کنندگان شئ با مهندسین و متخصصین آشنا با مشخصه‌های آن اجزاء در تعامل مستقیم باشد تا بتواند بدرستی پارامترها و مشخصه‌های مورد نظر در فرآیند ایجاد آن شئ مد نظر قرار دهد. در برخی موارد ممکن است شئ BIM به منظور مدلسازی نام تجاری، برند یا مدل خاصی از اجزاء و کامپوننت‌های قابل استفاده در ساختمان یا پروژه عمرانی مورد استفاده قرار گیرد. مثلا شئ، برای مدلسازی پنجره تولید شده توسط شرکت الف، مدلسازی شیرآلات تولیدی شرکت ب و یا مدلسازی پکیج تولیدی شرکت ج، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این صورت بسیار مهم است که ایجاد شئ در تعامل مستقیم با بخش فنی شرکت سازنده و تولید‌کننده آن محصول انجام شود. در اینجا باید اطمینان حاصل شود که اشیاء ایجاد شده به طور دقیق در محیط مجازی نمایش داده می‌شوند و مشخصه‌های محصول مورد استفاده را بدرستی منتقل می‌نمایند. بنابراین هنگام ایجاد اشیاء BIM، به جنبه های هندسی محصول و داده‌های عملکردی مرتبط همزمان نگاه می‌شود.
اشیاء BIM ایجاد شده می‌بایست ویژگی‌های تعیین شده در استاندارد IFC برای اشیاء BIM را نیز دارا باشد تا اشیاء ایجاد شده مجموعه داده‌های همسان و هماهنگی را برای اطمینان از سازگاری در توسعه مدل‌های BIM داشته باشند. مزایای این اشیاء برای طراح این است که میتواند اشیاء BIM را به طور دقیق و کارآمد مقایسه کند.
نحوه استفاده از اشیاء BIM
اشیاء BIM ممکن است:
- به صورت پیش فرض در کتابخانه اشیاء نرم‌افزار مدلسازی BIM قرار داده شده باشند؛
- به صورت خاص برای پروژه مورد نظر طراحی و ایجاد شود؛
- توسط تولید کنندگان قطعات و محصولات ساختمانی ایجاد شود و مستقیما از آنها اخذ شوند؛
- و یا اینکه از کتابخانه‌های اشیاء BIM که اجزاء مختلف مدل شده توسط افراد مختلف را در اختیار قرار می‌دهند گرفته شوند.
برای استفاده از اشیائی که در خارج از نرم‌افزار مورد استفاده شما قرار دارند می‌توانید آنها را از طریق افزونه یا گزینه بارگزاری اشیاء به نرم افزار مدلسازی خود اضافه کنید. داده‌های اشیاء کتابخانه BIM ساختار یافته است و شامل مجموعه پارامترها و ویژگی‌هایی است که در مدلسازی بیشتر مورد توجه هستند.
کتابخانه اشیاء BIM
شما در کتابخانه‌های اشیاء BIM معمولا هزاران شئ BIM را خواهید یافت که توسط کارشناسان با استانداردهای جاری تالیف و تأیید شده است. مجموعه کتابخانه اشیاء BIM ترکیبی از اشیاء عمومی که می‌توانید در طراحی کلی استفاده کنید و همچنین طیف وسیعی از اشیاء خاص، تولید شده تحت نام‌های تجاری و برندهای مختلف را برای استفاده در مراحل بعدی پروژه در بر می‌گیرد. یک کتابخانه اشیاء کارآمد مجموعه‌ای یکپارچه و مکمل از اشیاء BIM را در اختیار شما قرار می‌دهد که از شما در جریان مدلسازی BIM پشتیبانی میکند و به شما امکان می‌دهد تصمیمات درست بگیرید و پروژه‌های برجسته خود را به روشی آگاهانه، مشارکتی و کارآمد ارائه دهید. اکوسیستم منحصر به فرد کتابخانه‌های اشیاء سهولت و سادگی را ارمغان می‌دهد تا آنها را در پروژه‌های ساختمانی خود استفاده کنید. بخش کلیدی این اکوسیستم افزونه‌هایی هستند که به شما امکان می دهند اشیاء BIM را مستقیماً در نرم افزار مدلسازی BIM خود استفاده کنید. در داخل این افزونه‌ها، برای هر شئ BIM، راهنمای مورد نیاز قرار دارد که به شما کمک میکند به صورتی کارآمد از آن شئ در مدل خود استفاده کنید و در زمان بررسی شما صرفه‌جویی ایجاد میکند.
کتابخانه اشیاء بستری برای تعامل تولیدکنندگان و طراحان
معماران و مهندسان باید محصولاتی را برای استفاده در پروژه‌های خود انتخاب کنند، اما طبق تحقیقات انجام شده از طراحان پروژه‌های ساختمانی، بیش از نیمی از آنها می‌گویند که این کار بسیار سخت‌تر از آن چیزی است که باید باشد. برای تولیدکنندگان، هدف شاخص کردن محصولاتشان است، اما مسیرهای ورود به بازار و برقراری ارتباط با تصمیم‌گیرندگان گیج‌کننده است، بسیاری از بودجه‌های بازاریابی برای فعالیت‌های غیر هدفمند هدر می‌رود. از طرفی دیگر، سالانه صدها هزار محصول جدید توسط تولیدکنندگان در صنعت ساخت تولید می‌شود. بسیاری از کارفرمایان پروژه‌های ساختمانی و عمرانی تمایل دارند که از محصولات جدید در ساخت پروژه‌های خود استفاده نمایند و از طراحان و مهندسین پروژه‌های خود می‌خواهند که از این محصولات در طراحی و ساخت پروژه‌هایشان استفاده نمایند. کتابخانه اشیاء یک بستر دیجیتالی یکپارچه با امکان دسترسی راحت را فراهم می‌نماید تا تولیدکنندگان بتوانند با داشتن دسترسی راحت محصولاتشان را با اطلاعات مناسب در آن بارگذاری کنند و در دسترس طراحان پروژه‌های ساختمانی و عمرانی قرار دهند. مهندسین و طراحان پروژه‌های ساختمانی نیز با دسترسی به این کتابخانه‌ها می‌توانند با بارگذاری این اشیاء در نرم‌افزارهای مدلسازی از آنها در فرآیند طراحی و مدلسازی خود استفاده نمایند. از طرفی دیگر، کتابخانه‌های اشیاء با داشتن امکان ارائه مجموعه‌ای کامل از داده‌های محصول با کیفیت، گسترده و ساختار یافته بر اساس استانداردهای صنعت، معیارهای عملکرد و گواهینامه‌های مرتبط، میتواند یک بستر دیجیتال مطلوب برای اطلاعات محصولات ساختمانی باشد. برخلاف سایر بسترهای مبتنی بر CAD، داده‌های محصول‌ها در کتابخانه اشیاء مستقیماً وارد ابزارهای مدلسازی می‌شود. این بدان معناست که تمامی اطلاعات مورد نیاز محصولات تولید شده را می‌توان در حالی که طراحان روی پروژه‌هایشان کار می‌کنند، در مدل پیدا کرد؛ نه اینکه طراحان مجبور باشند از طریق وب‌سایت‌ها یا کاتالوگ‌های چاپی تهیه شده توسط تولیدکنندگان به دنبال مشخصه‌ها و اطلاعات مورد نیاز خود بگردند. این بستر به طراحان اجازه می‌دهد تا محصولات و تولیدکنندگان را با استفاده از جستجوی بصری پیدا کنند، محصولات را با استفاده از ویژگی‌های ساختار یافته، مقادیر و اطلاعات فنی محصولات مختلف شناسایی و مقایسه کنند و آنها را مستقیماً در پروژه واقعی، مدل سه‌بعدی یا هر دو ادغام نمایند.
کتابخانه‌های اشیاء چه کمکی به کسب و کارهای حوزه ساختمان میکند؟
تولیدکنندگان محصولات مورد استفاده در صنعت ساخت می‌توانند با بارگذاری اشیاء BIM محصولات تولیدی خود در کتابخانه اشیاء این محصولات را به طور موثرتر، دیجیتالی‌تر و دقیق‌تر بازاریابی کنید. در نتیجه، کسب و کار خود را رشد دهند و با در معرض دید قرار گرفتن بیشتر می‌توانند سفارش‌های بیشتری را به دست آورند. به عنوان مثال بیش از 3500 شرکت بزرگ و کوچک فعال در تولید محصولات مورد استفاده در صنعت ساخت از NBS (کتابخانه ملی اشیاء انگلستان) برای معرفی محصولات تولیدی خود استفاده می‌کنند. در این بستر تولیدکنندگان می‌توانند مستقیماً با طراحان پروژه و در نتیجه کارفرمایان پروژه‌های ساختمان و عمرانی در تماس باشند. تولیدکنندگان می‌توانند توسط طراحان برای کار بر روی محصولات یا مشخصات خاص مورد نیاز در محصولات مستقیما دعوت به همکاری شوند. این مساله به تولید کنندگان کمک میکند که محصولاتی با وجود نیاز مشخص در بازار تولید نمایند و اطمینان حاصل کنند که محصولات مناسبی تولید شده‌اند. همچنین می‌توانند یک نام قابل اعتماد در صنعت برای سال‌های متمادی داشته باشند و از این طریق دارای اعتبار زیادی شوند. بنابراین، تولیدکنندگان می‌توانند اشیاء BIM محصولات خود را در کتابخانه اشیاء قرار دهند و به نوعی شریک کتابخانه اشیاء BIM شوند. این امر به تولیدکنندگان تأییدیه‌ای به عنوان نام قابل اعتماد در صنعت و دسترسی انحصاری به تخصص کارشناسان کتابخانه ملی اشیاء را نیز می‌دهد.
نویسندگان: دکتر امین الوانچی – مهندس امیرحسین یوسفی
